اصفهان، بازارهای نساجی را پس می‌گیرد

نفیسه زمانی‌نژاد در ویژه نامه دنیای اقتصاد به تاریخ 1 مهرماه 1404 چنین می نویسد:

قرارگیری ۴۰ درصد از صنایع نساجی کل کشور در اصفهان و اشتغال نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر در این بخش، نشان‌دهنده جایگاه صنعتی است که قدمت آن به بیشتر از هزار سال می‌رسد. صنعتی که بنا به گفته مسوولانش با ارزبری پائین، نسبت به دیگر صنایع و البته ارزش‌افزوده بالا، در کمترین حالت، توانایی ایجاد اشتغال زیاد و تحقق اقتصاد مقاومتی را دارد. آن‌هم در اصفهان که روزگاری قطب نساجی کشور و منطقه بشمار می‌آمد و حالا نیز از قابلیت‌های بالایی در این زمینه برخوردار است.

اصفهان، بازارهای نساجی را پس می‌گیرد

نساجی در جدال با چالش‌ها

از تولید الیاف و نخ تا پارچه و فرش ماشینی از ویژگی‌های صنعتی است که بیش از ۲ هزار واحد صنعتی و بیش از ۳ هزار واحد صنفی را در استان اصفهان به خود مشغول داشته است.

نساجی ،همواره حلقه‌ای مهم در زنجیره ارزش منطقه بوده و آمارها نشان می‌دهد هنوز هم  سهم قابل‌توجهی را در اشتغال و صادرات استان ایفا می‌کند.

در این حال باوجوداین سابقه و ظرفیت، چالش‌های این صنعت فراوان و مهم‌ترینش فرسودگی ماشین‌آلاتی است که بیش از ۷۰ درصد آن‌ها قدیمی و امکان رقابت با محصولات مدرن را سلب می‌کنند. مدیران صنعتی و کارشناسان بارها تاکید کرده‌اند که ماشین‌آلات قدیمی و کارکرده، کیفیت تولید را پایین می‌آورند و امکان رقابت در بازارهای بین‌المللی را از تولیدکنندگان داخلی می‌گیرند. واردات ماشین‌آلات جدید نیز به دلیل تحریم‌ها، محدودیت‌های ارزی و گرانی، برای بسیاری از واحدها ناممکن یا صرفاً در قالب تجهیزات دست‌دوم میسر شده است  وضعیتی که تولید باکیفیت مطلوب را  دشوار می‌کند.

در این شرایط ،نبود یک برنامه راهبردی میان‌مدت و بلندمدت برای توسعه نساجی و فقدان هماهنگی میان نهادهای دولتی، صنفی و بخش خصوصی موجب شده که اقدامات پراکنده و کوتاه‌مدت ،نتوانند مشکلات ریشه‌ای را حل کنند.

با این اوصاف، اکنون کشوری که با توجه به آوازه بلند نساجی‌اش می‌بایست در صدر جدول قرار داشته باشد درجدال با چالش‌ها و محدودیت‌ها در جایگاه شایسته خود قرار نگرفته است.

اما بحث قابل تأمل آنکه در بازار داغی که این روزها صنایع مختلف، برای احیا پیداکرده‌اند. صنایع نساجی برای توسعه و نجات از نابودی چه اقداماتی را  انجام داده‌اند ؟

نیاز به توسعه و تزریق فناوری نوین

محمدرضا گل احمد، عضو هیئت نمایندگان و رئیس شورای بین‌الملل اتاق بازرگانی اصفهان، در گفتگو با روزنامه دنیای اقتصاد با تأکید بر قدرت و پیشینه قابل‌توجه نساجی اصفهان می‌گوید: تبلیغات به‌گونه‌ای شده است که برای اذهان عموم ،تصویری از نساجی ضعیف و ورشکسته ترسیم می‌شود. درحالی‌که بیشترین تولید فرش و محصولات نساجی کشور در کارخانه‌های اصفهان انجام می‌گیرد. همچنین بالاترین نرخ اشتغال‌زایی از طریق این حوزه است .

به گفته این مسوول از 9 هزار واحد صنعتی اصفهان ،حدود 2 هزار واحد، مرتبط با صنعت نساجی فعالیت می‌کنند.

وی تصریح می‌کند: حال با توجه به این حجم از فعالیت و اشتغال‌زایی صنعت نساجی در استان ،بنابراین نیاز به توسعه و تزریق فنّاوری جدید به این صنعت است که منوط به تأمین سرمایه از طریق سیستم بانکی می‌شود.

این عضو اتاق بازگانی اظهار می‌کند: متأسفانه این فرایند که از طریق بانک‌ها امکان‌پذیر است فعلاً متوقف و همچنان در همین شرایط هم صنعت نساجی با تمام قدرت ،در حال انجام فعالیت است.

گل احمد در ارتباط با عمده‌ترین دغدغه فعالان صنعت نساجی می‌گوید: فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع نساجی بزرگ‌ترین مشکل این حوزه وهمان طور که اشاره شد رفع آن وابسته به تأمین مالی است.

وی ادامه می‌دهد: اکنون کشورهایی مانند ازبکستان و ترکیه با نوسازی کارخانه‌های خود در حال تصرف بازارهای هدف ایران هستند، از طرفی هم به دلیل تحریم‌ها امکان جذب سرمایه‌گذار خارجی وجود ندارد.هرچند نساجی از صنایعی است که از گذشته هم در صورت تامین مالی از طریق داخل ، نیازی به سرمایه‌گذار خارجی نداشت .

این مسوول می‌گوید: جدای از مشکلات مالی ، آنچه تهدیدی برای آینده صنعت نساجی ایران محسوب می‌شود عدم شناخت جامعه از نساجی کشور است.

او بیان می‌کند: اگر مردم شناخت و دیدگاه خوبی نسبت به محصولات نساجی داخل داشته باشند بسیاری از مشکلات این حوزه قابل‌حل بود که این مهم ،فقط بافرهنگ سازی ،امکان‌پذیر است.

او توضیح می‌دهد :زمانی که خریداران ،محصول ایرانی را با خارجی مقایسه می‌کنند باید این اطمینان را داشته باشند که ازلحاظ کیفیت و قیمت ،محصول ایرانی بهتر از مشابه خارجی است و قطعاً محصولات داخل، به این درجه هم رسیده است. چه‌بسا پارچه‌های بی‌کیفیت و گران‌تر بازار، اغلب مربوط به پارچه‌های وارداتی است حتی کیفیت محصول ایرانی به میزانی است که به‌عنوان برند خارجی در بازارها  عرضه می‌شود.

وی یادآور می‌شود: آنچه موجب افزایش قیمت در بخشی از محصولات داخل است به مشکلاتی مانند قطعی‌های 3 روزه برق در فصول گرم و یا نبود گاز در زمان‌های سرد باز می گردد که موجب توقف فعالیت و تاثیر در قیمت نهایی  محصول ،می‌شود.

گل احمد می‌گوید: از طرفی هم اگر مردم، بدانند که صنعت نساجی داخل تا چه میزان باعث اشتغال‌زایی است سعی می‌کنند از طریق حمایت‌های خود این صنعت را پایدار نگه‌دارند.

وی تأکید می‌کند :صنعتی است که معمولا ،بیشترین اشتغال‌زایی و البته بادوام‌ترین و پایدارترین نیروها را دارد و اگر مقایسه‌ای میان این صنعت در اصفهان با دیگر استان‌ها داشته باشیم مشخص می‌شود کلان‌ترین واحدهای نساجی کشور در اصفهان مستقر هستند بنابراین لازم است از این منبع بزرگ اقتصادی ،حمایت بیشتری شود.

نساجی به اوج می‌رسد

حسن شیخیان فعال حوزه نساجی نیز در گفتگو با دنیای اقتصاد بابیان مشکلات و چالش‌های صنایع نساجی می‌گوید : فرسودگی تجهیزات ،مشکلات مالیاتی، نرخ بالای بهره بانکی و کمبود نقدینگی، واحدهای کوچک را به مرز ورشکستگی رسانده اما مساله ای که در چند سال اخیر به مشکلات این مراکز، افزوده‌شده بحران انرژی است که در همین تابستان امسال ،موجب توقف تولید در بسیاری از کارخانه‌ها شد.

او اظهار می‌کند: باوجود همه چالش‌ها و مشکلات این صنعت اما فرصت‌های آن در اصفهان زیاد است .همسایگی با کشورهای پرجمعیت و پرمصرف، یکی از پتانسیل‌های صادراتی برای استان بشمار می‌آید به‌علاوه کشور به‌جایی رسیده که تقریباً در تولید مواد اولیه محصولات نساجی خودکفا و وابستگی کمتری را برای واردات ،دارد.

این فعال می‌افزاید: و موضوع مهم‌تر، وجود نیروی انسانی تحصیل‌کرده ، بامهارت و آموزش‌دیده در این حوزه است که با این قابلیت ارزشمند ،می‌توان نساجی را به اوج رسانید.

به گفته شیخیان آنچه فعلا ضروری است حمایت‌های مالی برای نوسازی تجهیزات وماشین آلات و پس‌ازآن معرفی محصولات نساجی کشور دروهله نخست به مردم داخل و پس‌ازآن همه به کشورهای جهان است.

وی تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد برگزاری نمایشگاه‌های نساجی در داخل کشور و یا شرکت در نمایشگاه‌های خارج از کشور از راهکارهای موثر در این زمینه باشد.

تدبیری که ظاهراً در اصفهان باوجود وضعیت درخشان صنعت نساجی آن درگذشته و حال ،از  توجه ویژه‌ای برخوردار است.

نماد توانمندی و تولید ملی

در گفت‌وگو با فعالان و مدیران حوزه نساجی، تصویر دوگانه‌ای از صنعت به چشم می‌خورد. نگرانی جدی از فروپاشی بالقوه و در همین حال، امید برای بازگشت به‌روزهای اوج که البته در صورت اتخاذ سیاست‌های صحیح ،امکان‌پذیر است.

درواقع خصوصیات این صنعت ،پیشینه‌ تاریخی، ظرفیت مواد اولیه، نیروی کار متخصص و سهم قابل‌توجه در صادرات به معنای وجود زمینه‌های بازسازی است. آنچه لازم است، اراده هماهنگ و سیاست‌گذاری هوشمندانه با مشارکت دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و جامعه مدنی است تا تاروپود نساجی بار دیگر جان بگیرد.

اگر دست‌کم در گام نخست ،سیاست‌هایی همچون نوسازی ماشین‌آلات، تأمین مالی هدفمند، کنترل واردات غیرقانونی  و توسعه زنجیره ارزش به شکل هم‌زمان اجرا شود، می‌توان امیدوار بود که اصفهان، بار دیگر جایگاه خود را در صنعت پوشاک و بازارهای بین‌المللی باز پس گیرد و نه‌تنها برای جهانی‌شدن ، بلکه برای خلق فرصت‌های شغلی جدید می‌تواند بار دیگر، نماد توانمندی و تولید ملی باشد.